Çocuklarda Zatürre Belirtisi, Tedavisi ve Nedenleri

0-5 yaş arasındaki tüm ölümlerin %15’ini oluşturan zatürre, çocuklar açısından en tehlikeli bulaşıcı hastalıklardan birisidir. Her ne kadar tehlikeli ve bulaşıcı olsa da, erken teşhisle ve doğru tedavi yöntemleriyle kısa sürede çocuk sağlığına kavuşabilmektedir. Çocuklarda zatürre belirtileri birçok farklı semptomla ortaya çıkabilir. Zatürrenin en belirgini belirtisi, ateş ve nefes zorluğudur. Bunun dışında farklı semptomlar da bulunmaktadır.

Bu yazıda sizler için tıp dilinde Pnömoni olarak da isimlendirilen, zatürre hastalığı ile ilgili bilgilere yer vereceğiz. Ve çocuklarda zatürre nedir, neden olur, çocuklarda zatürre tedavisi nasıl yapılır, nasıl ve ne zaman geçer gibi soruların yanıtlarını arayacağız. İşte çocuklarda zatürre (pnömoni) ile ilgili bilmeniz gereken her şey.

Çocuklarda Zatürre

Zatürre; virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitlerin neden olabileceği, bulaşıcı bir akciğer enfeksiyonudur. Viral ve bakteriyel hastalıkların öncelikle ortaya çıkması ve ardından enfeksiyonu doğurması, zatürreyi ikincil bir hastalık yapar. Genel olarak zatürre, soğuk algınlığını takiben başlar ve belirtiler 2 – 3 gün geçtikten sonra ortaya çıkar.

Zatürre hastalığında kuluçka süresi; zatürreye maruz kalma zamanı, enfeksiyona neden olan virüs veya bakteri türüne göre değişkenlik gösterebilmektedir. Örneğin, bir çocuk RSV (Respiratuar Sinsitiyal Virus) virüsünün neden olduğu bir soğuk algınlığından dolayı zatürreye yakalanırsa, belirtilerin ortaya çıkması 4 ila 6 gün sürer; grip virüsünde ise 18 ila 72 saat sonra belirtiler görülmeye başlanır.

Bakteriyel enfeksiyonların neden olduğu zatürre, uygun antibiyotikler ile 1 ila 2 hafta kadar tedavi edilebilir. Genel olarak, antibiyotiklere başladıktan yaklaşık bir hafta sonra semptomlar ortadan kalkar. Viral enfeksiyonları tedavi edecek ilaç olmadığından, viral zatürre semptomları daha uzun sürebilir.

Çocuklarda Zatürre Neden Olur?

Çocuklarda zatürre vakalarının çoğu soğuk algınlığı, grip ve adenovirüs, rinovirüs, respiratuar (solunum) sinsitiyal virüsü (RSV) ve parainfluenza virüsü gibi diğer solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan virüslerden kaynaklanır.

Zatürreye neden olan virüsler ve bakteriler bulaşıcıdır. Hapşırma, öksürme, paylaşılan eşyalar, kullanılmış mendiller ve hatta kapı kolları ve musluklar gibi yüzeylerle temas yoluyla yayılır. Bununla birlikte, zatürre (pnömoni) olan biriyle temas halinde olan diğer kişilere zatürre bulaşması gerekmez.

Herkes zatürreye yakalanabilir, ancak bazı çocuklar diğerlerinden daha yüksek risk altındadır. Şu kriterler çocuklarda zatürre görülme olasılığını artırır:

• Kalp veya akciğer rahatsızlıkları gibi kronik hastalıkları olan çocuklar
• Astımlı çocuklar
• Erken doğan bebekler
• HIV olan çocuklar
• Bağışıklık sistemi zayıf olan çocuklar

Çocuklarda Zatürre Belirtileri

Çocuklarda zatürre belirtisi pek çok şekilde ortaya çıkabilir. Bu, çocuğun yaşına, enfeksiyona sebebiyet veren virüse göre değişebilir. Ancak yaygın olarak çocuklarda görülen belirtiler şunlardır;

• Öksürük
• Yüksek Ateş
• Nefes alma zorluğu
• Hırıltılı bir sesle nefes alma
• Yorucu solunum (göğüs kafesinin hemen altında veya kaburgalar arasındaki kaslar her nefeste içe doğru emilir)
• Göğüs ağrısı
• Kas ağrısı
• Kusma
• Kısıtlı aktivite
• Çocukların yaşı ilerledikçe iştah kaybı
• Bebeklerde yetersiz beslenme ve dehidrasyon
• Hızlı nefes alıp verme
• Üşüme ve titreme
• İleri zatürre durumunda dudak ve tırnakların maviye veya griye dönmesi

Bakteri nedeniyle ortaya çıkabilecek zatürre hastalığında çocuklar daha çabuk hastalanırlar ve kısa sürede vücut ısıları artabilir. Ayrıca bu tür çocuklarda zatürre belirtisi çoğu zaman nefes zorluğu ve hızlı nefes alıp verme şeklinde ortaya çıkar. Viral zatürre durumunda ise belirtiler daha az şiddetlidir ve hırıltı daha yaygındır.

Çocuklara Zatürre Teşhisi Nasıl Konur?

Teşhis genellikle çocuktaki zatürre belirtilerine göre yapılır. Doktor hastayı fizik olarak muayene eder, bazı sorular sorar be buna göre teşhis koyabilir. Doktor bununla birlikte zatürre tanısı koyabilmek için bazı testler de isteyebilir:

Göğüs Röntgeni: İç dokuların, kemiklerin ve organların görüntülerini film üzerine üretmek için görünmez elektromanyetik enerji ışınlarını kullanan tanısal bir testtir.

Kan Testleri: Enfeksiyon kanıtı için; kandaki karbondioksit ve oksijen miktarını analiz etmek amacıyla kan testleri istenebilir.

Balgam Kültürü: Akciğerlerden ağza doğru öksürülen materyal üzerinde yapılan tanısal bir testtir. Bir enfeksiyon olup olmadığını belirlemek için yapılır.

Nabız Oksimetresi: Oksimetre, kandaki oksijen miktarını ölçen küçük bir makinedir. Bu ölçümü elde etmek için, küçük bir sensör (yara bandı gibi) genellikle bir ayak parmağına bantlanır. Makine açıldığında, sensörde küçük bir kırmızı ışık görülebilir. Bu yöntem ağrısızdır.

Göğüs BT Taraması. Göğüsteki yapıların görüntülerini alan bir testtir.

Bronkoskopi: Akciğerlerin hava kanallarının içine bakmak için kullanılan bir testtir.

Plevral Sıvı Kültürü: Zatürreye neden olan bakterileri tanımlamak için plevral boşluktan (akciğerler ve göğüs duvarı arasındaki boşluk) alınan bir sıvı örneği kültürüdür.

Çocuklarda Zatürre Tedavisi

Çocuklarda zatürre tedavisi, görülen zatürre belirtisi ve şiddetine göre belirlenir. Çoğu doktor bir tedavi yöntemi belirlerken aşağıdaki faktörlere göz önünde bulundurur.

• Çocuğunuzun yaşı, genel sağlığı ve tıbbi geçmişi
• Ortaya çıkan semtomlar
• Zatürrenin nedeni
• Çocuğunuzun belirli ilaçlara, prosedürlere veya tedavilere karşı gösterebileceği direnç
• Durumun seyri için beklentiler

Tedavi, bakteriyel ve mikroplazma zaturresi için antibiyotikleri içerebilir. Genellikle kendi kendine düzelen viral zatürre için etkili bir tedavi yöntemi yoktur.

Diğer tedaviler şöyle sıralanabilir:

• Uygun diyet programı
• Daha çok sıvı tüketimi önerisi
• Asetaminofen (ateş ve rahatsızlık için)
• Öksürük için ilaç
• Nebulizatör tedavileri

Ciddi solunum sıkıntısı çeken çocuklarda, zatürre tedavisinin hastanede yapılması gerekebilir. Bu durumda genellikle intravenöz (IV) veya antibiyotik tedavisi uygulanır. Eğer sıvı tüketimi konusunda çocuğunuz isteksizse intravenöz sıvı takviyesi yapılır. Bunun yanında ihtiyaç durumunda oksijen tedavisi de önerilebilir.

Sık Sorulan Sorular

Çocuklarda Zatürre Ne Zaman Geçer?

Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere zatürre, bakteri veya virüs kaynaklı olabilir. Bakteri kaynaklı zatürre (pnömoni) olan çocuklar çok daha hızlı bir şekilde, daha şiddetli semtomlar gösterir.

Virüslerin neden olduğu pnömoni zatürre ise daha yavaş ortaya çıkar ve daha az şiddetli olur.

Tedavi ile çoğu bakteriyel zatürre türü 1-2 hafta içinde iyileşir. Viral pnömoni gibi bazı türlerin tamamen geçmesi ise 4-6 haftayı bulabilir.

Çocuklarda Zatürre Ne Kadar Sürer?

Mikropla karşılaşma ile çocuğun kendini hasta hissetmeye başlaması arasındaki süre, zatürreye hangi mikropun neden olduğuna bağlı olarak değişebilir. Bununla birlikte pek çok zatürre 3 gün içerisinde ortaya çıkar. Ardından uygulanan tedaviye ve çocuğun bağışıklık sisteminin gücüne göre 1-2 hata boyunca sürebilir. Tüm belirtilerin ortadan kalkması ise 1 ayı geçebilir.

Çocuklarda Zatürre Bulaşıcı mıdır?

Çocuklarda zatürre bizatihi bulaşıcı değildir, fakat buna neden olan üst solunum yolu virüsleri ve bakterilerdir bulaşıcıdır. Bu mikroplar, enfekte olan birinin ağzından veya burnundan çıkarak başka birine bulaşabilir. Bu, öksürük ve hapşırık yoluyla yayabilir.

Bardakları ve yemek kaplarını paylaşmak ve enfekte bir kişinin kullanılmış dokularına veya mendillerine dokunmak da zatürreyi yayabilir. Bu yüzden çocukları zatürre belirtisi (tıkalı burun, burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük vb.) olan herkesten uzak tutmak gerekir.

Zatürre Hastalığını Önlemenin Yolları Nelerdir?

Çocuklarda zatürre hastalığından korunmanın en etkili yolu, Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan zatürre aşılarıdır. Bir sağlık kuruluşuna giderek bebeğinize zatürre aşısı yaptırabilirsiniz. Bunun dışında;

• Elleri sık sık ve iyi bir şeklde yıkamak
• Hasta olan kişilerden uzak durmak
• Yiyecek ve içecekleri başkalarıyla paylaşmamak
• Gribal enfeksiyonlara karşı dikkatli olmak

Zatürre riskini en düşük seviyeye çekmenize yardımcı olacaktır.

Çocuklarda Zatürre Nasıl Geçer?

Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere zatürre 1-2 hafta içerisinde kendiliğinden geçer. Bununla birlikte herhangi bir kronik hastalığı olan, bağışıklık sistemi zayıf olan çocuklarda bu süreç daha uzun ve daha zorlu bir şekilde geçebilir. Bu aşamada semptomları hafifletmek için, doktorun tavsiye ettiği bazı ilaçları kullanmak gerekecektir.

Çocuklarda Zatürre Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Ulusal aşı takvimine göre tüm çocukların 2, 4, 6 ve 12’nci ayların sonunda pnömoni yani zatürre aşısı olması gerekmektedir.

Çocuklarda Zatürreye Ne İyi Gelir?

Halk arasında zatürreye iyi geldiği düşünülen bazı yiyecekler vardır. Bunlar arasında bal, zencefil, zerdeçal, sarımsak ve havuç suyu gibi gıdalar da bulunmaktadır. Fakat bunları bir çocuk üzerinde uygularken, bir uzmana danışmak çok daha sağlıklık olacaktır. Zira bazı yiyecekler farklı komplikasyonların oluşmasına yol açabilir. Örneğin balın 1 yaşından küçük çocuklarda kullanılması yasaktır. Zira gıda zehirlenmesi gibi rahatsızlıklara yol açabilmektedir.

Dolayısı ile zatürre konusunda herhangi bir adım atmadan önce, bir uzmanın tavsiyelerini ve iznini almak, en doğru tutum olacaktır.

Çocuklarda pnömoni yani zatürre belirtileri, nedenleri ve tedavisi bu şekildedir. Şayet çocuğunuzda herhangi bir zatürre belirtisi olduğunu görürseniz, ilk olarak bir doktora başvurmanızı tavsiye ederiz. Konuyla ilgili fikir, yorum ve tecrübelerinizi yorum üzerinden bizlere ulaştırarak, bu makalenin daha mükemmel bir hale gelmesine katkıda bulunabilirsiniz.