Çocuklarda Alerji Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Çocuklarda çeşitli nedenlerden dolayı, farklı komplikasyonlarla ortaya çıkan alerjik rahatsızlıklar gözlemlenebilir. Özellikle kuru havalarda zaman zaman döküntüler olur. Ancak geçmeyen kızarıklıklar cilt alerjileri olarak nitelendirilir. Cilt alerjileri çocuklarda en sık görülen alerjilerdir. Çocuklarda alerji belirtilerine yol açan en yaygın ikinci sebep ise yiyecekler ve içeceklerdir. Solunum yolu alerjileri ise daha çok büyük çocuklarda görülen en yaygın üçüncü alerji türüdür.

Bu yazıda sizler için, alerji nedir, neden olur, nasıl geçer, çocuklarda alerji belirtileri nelerdir gibi pek çok soruya yanıt vermeye çalışacağız.
Şayet çoğunuzda herhangi bir şeye karşı alerjinin olduğuna inanıyor ve bunun muhtemel sebeplerini merak ediyorsanız, bu yazıya bir göz atmanızda fayda vardır.

Alerji Nedir?

Alerji, çoğu zararsız olan şeylere, bağışıklık sisteminin verdiği anormal reaksiyonlarıdır. Bir kişinin bir şeye alerjisi olduğunda, bağışıklık sistemi yanlışlıkla bu maddenin vücuda zarar verdiğine inanır. Ve reaksiyon gösterir.

Alerjiler, tüm dünyada çocuklar için önemli hatalıklar arasında görülmektedir. Bugün dünyada pek çok kişinin belli başlı yiyecek, içecek, bitki ve farklı şeylere alerjisi bulunmaktadır.

Alerjen ise, tüketildiği, solunduğu veya dokunulduğu zaman vücutta alerjik reaksiyona neden olan ve antikor üretimine sebebiyet veren maddelerin tümüne verilen isimdir.

Küçüklük dönemlerinde sıklıkla karşılaşılan alerjik rahatsızlıklar, yaş ilerledikçe ortadan kaybolabilir. Kimi zaman ömür boyu devam eder, kimi zaman ise birçok farklı tedavi yöntemiyle kontrol altına alınabilir. Bu noktada önemli olan husus, hastalığın teşhisi ve doğru tedavi yönteminin uygulanmasıdır.

Alerji Nasıl Oluşur?

Bir alerji, bağışıklık sistemi bir alerjene aşırı tepki verip, onu bir istilacı olarak görüğ onunla savaşmaya çalıştığında meydana gelir. Bu, can sıkıcı durum, çok ciddi, hatta bazen hayatı tehdit eden semptomlara neden olabilir.

Vücudu korumak isteyen bağışıklık sistemi, immünoglobulin E (IgE) adı verilen antikorları üretir. Bu antikorlar bazı hücrelerin alerjen maddeye karşı savunma yapabilmesi için kan dolaşımına kimyasallar (histamin dahil) salmasına neden olur.

Alerjik reaksiyonlara neden olan da bu kimyasalların salınmasıdır. Reaksiyonlar gözleri, burnu, boğazı, akciğerleri, cildi ve gastrointestinal sistemi etkileyebilir. Aynı alerjene gelecekte maruz kalınması, bu alerjik yanıtı yeniden tetikleyecektir.

Bazı alerjiler mevsimseldir ve yalnızca yılın belirli zamanlarında olur (polen sayısının yüksek olduğu dönemlerde olduğu gibi); diğerleri ise çocuk herhangi bir alerjenle temas ettiğinde ortaya çıkabilir. Bu nedenle, gıda alerjisi olan bir kişi belirli bir yiyeceği yediğinde veya toz ve polen gibi bir maddeye maruz kaldığında, vücudu alerjik reaksiyon gösterecektir.

Çocuklarda Alerji Belirtileri 

Alerji semptomlarının türü ve şiddeti, alerjiden alerjiye ve kişiden kişiye değişir. Alerjiler kaşıntılı gözler, hapşırma, burun tıkanıklığı, boğaz sıkışması, nefes darlığı, kusma ve hatta bayılma şeklinde ortaya çıkabilir .

Çocuklarda alerji belirtileri bazen oldukça şiddetli bir şekilde görülebilir. Yiyecek, ilaç veya böcek zehiri gibi sebeplerle ortaya çıkabilecek olan bu belirtiler,  anafilaksi adı verilen ve aniden ortaya çıkarak, yaşamı tehdit eden bir alerjik reaksiyona yol açabilir. Anafilaksi, çocuk bir alerjene maruz kaldıktan yalnızca birkaç saniye sonra oraya çıkabilir. Bu yüzden doktorlar, alerji teşhisi konulan hastalara bazı ilaçları sürekli olarak yanlarında bulundurma tavsiyesi vermektedir.

Çocuklarda alerji belirtileri, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Çocuklarda görülebilecek alerji belirtileri.

Hava Kaynaklı Alerji Belirtileri

Hava kaynaklı alerjiler, genellikle 10 yaşında ortaya çıkmaya başlar. Yirmili yaşların başında zirveye ulaşır. Ve genellikle 40 ila 60 yaşları arasında kaybolur. Hava kaynaklı bir alerji ile karşı karşıya kalan çocukta aşağıdaki belirtiler görülebilir.

• Hapşırma
• Kaşıntılı burun ve / veya boğaz
• Burun tıkanıklığı
• Öksürme

Bu semtomlara, kaşıntılı, sulu ve kırmızı gözler de eklenirse buna alerjik konjonktivit adı verilir.

Yiyecek, İlaç ve Böcek Kaynaklı Alerji Belirtileri

Çocuklarda alerji, bazen de alınan bir gıdadan, bir ilaçtan veya bir böcek zehirinden kaynaklanabilir. Bu tür alerjiler, bazen oldukça şiddetli belirtilere yol açabilir. Yiyecek kaynaklı olarak geçmişte meydana gelen hafif bir reaksiyon, gelecekteki reaksiyonların da hafif olacağı anlamına gelmez. Bu yüzden herhangi bir yiyeceğe ve ilaca alerjisi olacan çocuğun, bunlardan uzak durması gerekmektedir. İşte çocuklarda yiyecek kaynaklı alerji belirtileri.

• Hırıltılı solunum
• Nefes almada zorluk
• Öksürük
• Ses kısıklığı
• Boğaz tahriş
• Karın ağrısı
• Kusma
• İshal
• Kaşıntılı, sulu veya şişmiş gözler
• Ciltte kabarma, kaşıntı ve kızarıklık
• Şişme
• Kan basıncında düşüş
• Baş dönmesi
• Bilinç kaybı

Çocuklarda alerji belirtileri birbirinden farklı olabilir. Şayet çocuğunuza daha önce yedirmediğiniz bir gıdayı yedirdiyseniz ve yukarıdaki belirtilerden birini veya bir kaçını görüyorsanız, bir doktora başvurmanız gerekmektedir.[1]

Çocuklarda Alerji Nedenleri

Alerjiler, genellikle kalıtsaldır. Bu da ebeveynlerden çocuklarına genler yoluyla geçebileceği anlamına gelir. Bununla birlikte birinin bir şeye alerjisi olması, tüm çocuklarının da aynı şeye alerjisi olacağı anlamına gelmez. Aynı şekilde bazı çocuklarda alerji, herhangi bir kalıtsal nedenden ötürü ortaya çıkmayabilir.

Çocuk alerjisine sebebiyet veren yaygın alerjenleri şu şekilde sıralamak mümkündür.

Hava Alerjenleri

Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere çocuklarda, hava kaynaklı bazı alerjiler ortaya çıkabilir. Havadaki en yaygın alerjenler şunlardır;

• Toz: Etrafımızda bulunan ve her gün vücudumuzun üzerine düşen yüz binlerce toz tanesi bulunmaktadır. Bu tozlar bazen, alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Yatak, yastık, halı, döşemeler ve koltuklar, alerjik reaksiyona yol açan bu tozlara ev sahipliği yapabilir.
• Polen: Çocuklarda alerji nedenleri arasında ilk sırada yer alan unsurlardan bir tanesi de polenlerdir. Polen, çeşitli sebeplerden ötürü, çocuğun bağışıklık sistemi tarafından tehlikeli olarak görülebilir. Özellikle bahar aylarında polen kaynaklı alerji sayısında bir artış yaşanır.
• Küfler: Hem içeride hem de dışarıda, sıcak ve nemli ortamlarda gelişen mantarlara küf ismi verilir. Dışarıda küfler, çürüyen yaprak yığınları içerisinde görülebilir. Ev gibi iç ortamlarda  ise, banyo ve tuvalet gibi nemli ortamlarda ortaya çıkabilir.
• Evcil hayvan: Evcil hayvan da çocuklarda alerjiye neden olan en yaygın sebeplerden bir tanesidir. Alerjiye, hayvan tüyü ve tükürüğü neden olur. Evcil hayvanlar kendilerini yaladığında, tükürük kürklerine veya tüylerine bulaşır. Tükürük kurudukça, protein parçacıkları havaya karışır ve evdeki kumaşlara doğru ilerler. Evcil hayvan idrarı da çeşitli şekillerde alerjiye neden olabilir.
• Hamamböcekleri: Özellikler şehirlerde önemli bir ev alerjendir. Hamamböceği istilasına uğramış bir binada yaşamak, çocuklarda astım oranlarının yüksek olmasının başlıca nedeni olabilir.

Yaygın Gıda Alerjenleri

Yapılan bir araştırma, dünyadaki çocukların ortalama olarak yüzde 8’inin gıda alerjisi olduğunu ortaya çıkarmıştır. Buna göre çocuklarda gıda alerjisi en çok şu sekiz gıdada görülür; inek sütü, yumurta, balık ve kabuklu deniz ürünleri, yer fıstığı ve ağaç yemişleri, soya ve buğday.

• İnek sütü (veya inek sütü proteini): 3 yaşından küçük çocukların %2’si ila %3’ü inek sütüne ve inek sütü bazlı formüllerde bulunan proteinlere alerjiktir. Çoğu formül inek sütü bazlıdır. Süt proteinleri ayrıca hazırlanan yiyeceklerde gizli bir bileşen olabilir. Pek çok çocuk bir süre sonra süt alerjisinden kurtulur.
• Yumurta: Yumurta alerjisi ebeveynler için oldukça zor bir sürece sebebiyet verebilir. Zira yumurta, çocukların yediği yiyeceklerin çoğunda kullanılır. Çoğu durumda bunlar “gizli” malzemelerdir. Çocuklar büyüdükçe yumurta alerjilerini aşma eğilimindedir.
• Balık ve kabuklu deniz ürünleri: Bu gıdalar daha çok yetişkinler için alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Yani bir çocuk herhangi bir deniz ürününe alerjik olabilir. Bununla birlikte balıklar ve kabuklu deniz ürünleri farklı besin ailelerinden gelir, bu nedenle çocuğun birine alerjisinin olması, diğerine de alerjisi olacağı anlamına gelmez.
• Yer fıstığı ve ağaç fıstığı: Yer fıstığı çocuklarda alerji nedenleri arasında görülebilir. Onunla birlikte Antep fıstığı ve badem, ceviz, fındık ve kaju gibi farklı yemişler de alerjiye yol açabilir. Çoğu insan yer fıstığı veya ağaç yemişine olan alerjisini aşmaz.
• Soya: Soya alerjisi bebekler arasında büyük çocuklardan daha yaygındır. İnek sütüne alerjisi olan pek çok bebek, soya formülündeki proteine ​​de alerjiktir. Soya proteinleri genellikle hazırlanan yiyeceklerde gizli bir bileşendir.
• Buğday: Buğday ve buğday proteinleri birçok gıdada bulunur ve bazıları diğerlerinden daha belirgindir. Buğday alerjisi çoğu zaman çölyak hastalığı ile karıştırılsa da bir fark vardır. Çölyak hastalığı, glütene (buğday, çavdar ve arpada bulunur) duyarlılıktır. Ancak buğday alerjisi, bir kişiyi hasta hissetmekten daha fazlasını yapabilir – diğer gıda alerjileri gibi, hayatı tehdit eden bir reaksiyona da neden olabilir.

Diğer Yaygın Alerjenler

Gıda ve Hava alerjenlerinin dışında çocuklarda alerji yapan farklı alerjenler de bulunmaktadır. İşte onlardan bazıları:

• Böcek alerjisi: Bir böcek tarafından ısırılmak çoğu zaman, şişme, kızarıklık ve kaşınma gibi belirtilere yol açabilir. Ancak böcek zehiri alerjisi olanlar için böcek sokması daha ciddi semptomlara neden olabilir.
• İlaçlar: Antibiyotikler, alerjik reaksiyonlara neden olan en yaygın ilaç türüdür. Reçetesiz satılan ilaçlar (reçetesiz satın alabileceğiniz) da dahil olmak üzere pek çok ilaç alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
• Kimyasallar. Bazı kozmetikler veya çamaşır deterjanları, kurdeşen (ciltte kızarıklık, şişme ve kaşınma) oluşumuna sebep olabilir. Buna bağlı olarak çimlerde veya bitkilerde kullanılan boyalar, ev temizlik maddeleri ve böcek ilaçları da bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Çocuklarda Alerji Nasıl Teşhis Edilir?

Bazı alerjilerin tanımlanması oldukça kolaydır bu sebeple çabucak teşhis edilebilir ve tanı konulabilir. Fakat bazı alerjileri tespit etmek bazen oldukça zor olabilir. Çocuğun neye reaksiyon gösterdiğini anlamak için bazı test ve tahlillerin yapılması gerekebilir.

Genellikle bir alerji uzmanı, alerjinin nedenini bulmak için, yaygın olarak görülen çevresel ve gıda alerjenleri ile ilgili deri testi yapar. Deri testi iki şekilde yapılır.

• Alerjenin saflaştırılmış sıvı formundan bir damla cilde damlatılır ve küçük bir iğneleme cihazı ile bölge çizilir.
• Derinin hemen altına az miktarda alerjen enjekte edilir.

Yaklaşık 15 dakika sonra, bölgede kırmızımsı bir yumru (sivrisinek ısırığı gibi) belirirse, test pozitiftir.

Bunun dışında, cilt sorunları olan çocuklar, belirli ilaçları kullananlar veya belirli bir alerjene karşı çok hassas olanlar için kan testleri yapılabilir. Testler bir alerjinin varlığına işaret etse bile, teşhisin konulabilmesi için için çocukta bazı alerji semptomlarının görülmesi gerekmektedir.

Çocuklarda Alerji Tedavisi

Çocuklarda alerjinin tedavisi yoktur, ancak belirtiler kontrol altına alınabilir. Onlarla baş etmenin en iyi yolu alerjenlerden kaçınmaktır. Bu, ebeveynlerin yalnızca çocuklarındaki alerjiler ile ilgili değil, aynı zamanda alerjenle temas etmeleri veya tüketmeleri halinde verebilecekleri reaksiyonlar hakkında eğitmeleri gerektiği anlamına gelir.

Çocukla ilgilenecek ve onunla zaman geçirecek herkesin de (çocuk bakım görevlileri, öğretmenler, aile üyeleri, çocuğunuzun arkadaşlarının ebeveynleri, vb.) söz konusu alerji ile ilgili bilgilendirilmesi şarttır.

Çevresel alerjenlerden kaçınmak mümkün değilse veya yardımcı olmuyorsa, doktorlar antihistaminikler, göz damlaları ve burun spreyleri dahil olmak üzere çeşitli ilaçlar yazabilir. (Bunların çoğu reçetesiz de mevcuttur.)

Bazı durumlarda, doktorlar  bir kişiyi alerjene karşı duyarsızlaştırmaya yardımcı olmak için alerji aşıları (immünoterapi) önermektedir . Ancak alerji iğneleri yalnızca toz, küf, polenler, hayvanlar ve böcek sokmaları gibi alerjenler için yararlıdır. Yiyecek alerjileri için kullanılmazlar.

Havadaki Alerjenlere Karşı Alınabilecek Tedbirler

Aileler, çocuklarının havadaki alerjenlerden kaçınmasına yardımcı olmak için şu noktalara dikkat etmelidir.

• Evcil hayvanınızın çocuğunuzun yatak odasından uzak tutun.
• Çocuğunuzun odasından halıları veya kilimleri çıkarın (sert zeminler, halılar kadar toz toplamaz).
• Ağır perdeler asmayın ve toz birikmesine neden olan diğer eşyalardan kurtulun.
• Çocuğunuz odada değilken temizleyin.
• Çocuğunuzun toza karşı bir alerjisi varsa, yastıkları ve şilteleri kaplamak için özel örtüler kullanın.
• Çocuğunuzun polen alerjisi varsa, polen mevsiminde pencereleri kapalı tutun.
• Çocuğunuzun dışarı çıktıktan sonra banyo yapmasını veya duş almasını ve kıyafet değiştirmesini sağlayın ve çimleri biçmesine izin vermeyin.
• Küflenmeye alerjisi olan çocuğunuzu bodrum gibi nemli alanlardan uzak tutun.
• Banyoları ve küflenmeye meyilli diğer alanları temiz ve kuru tutun.

Çocuklarda Alerji Yapan Yiyecekler İle İlgili Tedbirler

Gıda alerjisi olan çocuklar, alerjenleri ile yapılan yiyeceklerden kesinlikle kaçınmalıdır. Alerjenler birçok beklenmedik gıda ve üründe bulunduğu için bu bazen zor olabilir.

Paketlenmiş bir yiyeceğin çocuğunuzun alerjenini içerip içermediğini görmek için daima etiketleri okuyun. Genelde gıda paketleri üzerinde, en yaygın alerjenler ile ilgili uyarılara ve bilgilere yer verilmektedir.

Çapraz kontaminasyon, alerjenin bir üründeki bileşenlerden biri olmadığı, ancak üretim veya paketleme sırasında onunla temas etmiş olabileceği anlamına gelir. Bazıları gönüllü olarak yapsa da, şirketlerin Çapraz kontaminasyon riski için etiketleme yapma zorunluluğu yoktur. Bu konuyla ilgili paketlerin üzerinde “İçerebilir …”, “… işleyen bir tesiste işlendi” veya “… için de kullanılan ekipmanlarla üretildi” gibi ifadeler görebilirsiniz. Çapraz kontaminasyon, evde hazırladığınız yiyeceklerde de ortaya çıkabilir.

Herhangi bir ürünün çocuğunuzun alerjenini içerip içermediğini öğrenmek için başvurabileceğiniz yöntemlerden bir tanesi de üretici şirket ile iletişime geçmektir. Bu bir e-posta yoluyla olabileceği gibi bir telefon aracılığı ile de olabilir.

Alerji Çeşitleri

Alerji türlerini çevre kaynaklı alerjiler ve gıda kaynaklı alerjiler olarak sınıflandırmak mümkündür. Bunları açarsak şu şekilde bir liste çıkarabiliriz.

• Gıda Alerjisi (Süt Alerjisi, Balık, Yumurta, Fıstık, Buğday, Soya ve Kabuklu Deniz Canlıları)
• İlaç Alerjisi
• Polen Alerjisi
• Toz Alerjisi
• Küf Alerjisi
• Cilt Alerjileri
• Hayvan Alerjisi
• Böcek Alerjisi
• Mevsimsel Alerji
• Lateks Alerjisi[1]

Çocuklarda alerji belirtileri, nedenleri ve tedavisi ile ilgili bilmeniz gereken bilgiler bu şekildedir. Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere alerjik çocuk sahibi olan ebeveynlerin her türlü tedbiri almaları ve alerjenlerle ilgili detaylı bilgiler almak için bir alerji uzmanına danışmaları tavsiye edilmektedir.

Konuyla ilgili soru, yorum ve tecrübelerinizi bize yorumlar bölümü üzerinden ulaştırabilir, bu makalenin daha da mükemmel bir hale getirilmesine katkıda bulunabilirsiniz.